## ਮਾਲ੍ਹਸ਼ੇਜਘਾਟ ਦੇ ਨਾਂ ##

this poem on Malshej-Ghat came when I witnessed its lofty rugged hills with uncountable number of cascading waterfalls, on a heavy rainfall..... it was surreal !! 

 

ਜਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਿਹਾਰਿਆ  
ਮੈਂ ਦੂਰੋਂ ਤੇਰਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ...
ਕੋਈ ਸੱਜ-ਵਿਆਹੀ ਉਡੀਕਦੀ
ਮਾਹੀਏ ਨੂੰ ਬਾਹਾਂ ਪਸਾਰ ...


ਇਕ ਸੱਦ-ਇਲਾਹੀ ਗੂੰਜਦੀ
ਤੇਰੇ ਸੀਨਿਓਂ ਰਹੀ ਪੁਕਾਰ ...
ਮੈਥੋਂ ਵੱਧ ਇਹ ਜਾਣਦੀ
ਤੇਰੀ ਓਹ ਕੂੰਜਾਂ ਦੀ ਡਾਰ ...


ਤੇਰੀ ਬੁੱਕਲ ਬੈਠ ਚਲੂਲਿਆ
ਮੈਂ ਪਾਇਆ ਏਹਾ ਪਿਆਰ ...
ਤੈਂ ਜਨਣੀ ਵਾਂਗ ਦੁਲਾਰਿਆ
ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਤੱਕ ਲਿੱਤੀ ਸਾਰ ...


ਜਦ ਲੱਗੀ ਝੜੀ ਸਵੱਲੜੀ
ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਿਆ ਤੇਜ ਫੁਹਾਰ ...   
ਕੋਈ ਗਾਮੇਂ ਵਰਗਾ ਪਹਿਲਵਾਨ
ਇਓਂ ਤਣਿਆ ਤੇਰਾ ਪਹਾੜ ...
ਵੇ ਮੈਂ ਰੱਜ-ਰੱਜ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਵਾਂ
 ਇਹ ਜੋ ਰੋਮ-ਰੋਮ ਰਸ-ਧਾਰ ...
ਕਿਸ ਕਸਰਤ ਮਗਰੋਂ ਮੁੜ੍ਹਕਿਆ
ਵੇ ਤੇਰਾ ਪਿੰਡਾ ਨੋਂ-ਨੁਹਾਰ ...

ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੱਖਾਂ  ਝਰਨਿਆਂ ਛੇੜਿਆ

ਜਿਓਂ ਛਿੜਿਆ ਰਾਗ ਮਲ੍ਹਾਰ ...
ਵਾਹ ! ਲੱਗੀ ਝੜੀ ਸਵੱਲੜੀ
ਮੀਂਹ ਵਰ੍ਹਿਆ ਤੇਜ-ਫੁਹਾਰ ...  

ਆਹ ! ਮਿਠੜੀ ਵਾ ਮਹਿਕਾਇਆ
ਮੇਰੇ ਮਨ ਦਾ ਲਾਹ ਤਾ ਭਾਰ ...
ਕੁਝ ਹਰਫ਼ ਹਿਰਦਿਓਂ ਵਗ ਤੁਰੇ
ਇਕ ਬਾਲ ਜਿਹੀ ਕਿਲਕਾਰ ...

ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਾਂਗ ਵਿਗਾਸ ਦੇ
ਵਿਸਮਾਦੀਂ  ਹੋਣ ਦੀਦਾਰ ...

ਤੇਰੇ ਵਾਂਗ ਰਹਾਂ ਮੈਂ ਰੁਮਕਦਾ

ਨਾ ਛੂਹੇ ਕੋਈ ਵਿਕਾਰ ...

ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

singh84@math.iitb.ac.in

Read more!

ਪੰਜ-ਆਬਾਂ ਦੀ ਜੁਗਨੀ ... ਲੇਖਕ -ਬਲਰਾਜ ਸਿੱਧੂ, ਯੂ. ਕੇ.

ਜੁਗਨੀ ਦਾ ਜਨਮ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਨਾਥ ਯੋਗੀ, ਯੋਗ ਧਾਰਨ ਕਰਵਾਉਣ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੇ ਗਲੇ ਵਿਚ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵਜੋਂ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦਾ ਧਾਤੂ ਤਵੀਤ ਪਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਯੋਗ+ਗ੍ਰਹਿਨੀ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਯੋਗ ਵਿਦਿਆ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਅਗਲੀ ਮੰਜਿ਼ਲ ‘ਤੇ ਜਾ ਕਿਆਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਨਵੇਂ ਥਾਂ ਉਹ ਯੋਗ+ਗ੍ਰਹਿਨੀ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਯੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਯੋਗ ਗ੍ਰਹਿਨੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਯੋਗਨੀ ਬਣ ਗਈ। ਨਾਥਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੰਮਪਰਾ ਦਾ ਇਕ ਅੰਗ।ਯੋਗਨੀ ਸਿੱਧਾਂ ਨਾਥ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਇਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣ ਕੇ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋਈ। ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਕੀਦੇ ਅਤੇ ਇਸ਼ਟ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਹਜ਼ਰਤ ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਤੁਅਸਬੀ ਹੁੰਦੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਦੀ ਬਗਾਵਤ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਸੂਫੀ ਸੰਪਰਦਾਏ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ।ਸੂਫੀ ਭਾਵੇਂ ਮੰਨਦੇ ਤਾਂ ਇਸਲਾਮ ਨੂੰ ਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਪੁਰਾਤਨ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਾਂਗ ਕੱਟੜ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸੂਫੀਵਾਦ ਦਾ ਉਭਾਰ ਬਹੁਤ ਤੀਰਬਰਗਤੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ।ਸੂਫੀਆਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਯੋਗਨੀ ਬਾਰੇ ਇਲਮ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਯੋਗਨੀ ਨੂੰ ਅਪਨਾ ਲਿਆ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਦਿੱਖ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਕੇ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡੌਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲੱਗ ਪਏ।ਨਾਥਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸੂਫੀਆਂ ਨੇ ਯੋਗਨੀ ਨੂੰ ਇਕ ਉੱਚਾ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਹਰੇਕ ਚੇਲੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਯੋਗਨੀ ਆਪਣੇ ਅਗਲੇ ਗੱਦੀਨਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪਦੇ। ਜਿਹੜਾ ਸੂਫੀ ਦਰਵੇਸ਼ ‘ਮਾਰਫਤ’ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ, ਯੋਗਨੀ ਉਸ ਕੋਲ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਫਕੀਰ ਨੂੰ ਹੀ ਬਖਸ਼ਦੇ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੂਫੀ ਫਕੀਰ ਯੋਗਨੀ ਨੂੰ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਸਰੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਫਰ ਕਰਵਾਉਂਦੇ। ਜਿਥੇ ਯੋਗਨੀ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਉਥੇ ਦੇ ਫਕੀਰਾਂ ਵਿਚ ਹੁਲਾਸ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਜਾਂਦੀ। ਉਹ ਯੋਗਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵਿਚ ਕਠਿਨ ਤੋਂ ਕਠਿਨ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦਿੰਦੇ। ਚਿੱਲੇ ਕੱਟਦੇ।ਯੋਗਨੀ ਧਾਰਨ ਕਰਵਾਉਣ ਸਮੇਂ ਜਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ। ਯੋਗਨੀ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।ਜੁਗਨੂੰ ਇਕ ਜੀਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਵਾ ਵਿਚ ਉੱਡਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਹੀ ਇਹ ਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਚਾਨਣ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਯੋਗਨੀ; ਜੁਗਨੀ ਬਣ ਕੇ ਸਾਡਾ ਲੋਕ ਗੀਤ ਬਣੀ। ਬੇਸ਼ਕ ਆਧੁਨਿਕ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਇਸਦੇ ਨਕਸ਼ ਵਿਗਾੜ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਟਿਆਰ ਵਜੋਂ ਚਿੱਤਰਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਪੁਰਾਤਨ ਕਾਵਿ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਜਿ਼ਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰ ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚਲੇ ਜੁਗਨੀ ਕਾਵਿ ਵਿਚ। ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਜ਼ਮੇਰ ਸ਼ਰੀਫ ਵਿਖੇ ਚਿੱਲਾ ਕੱਟ ਕੇ ਜੁਗਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਅਜ਼ਮੇਰ ਸ਼ਰੀਫ ਜਾਵੋ ਤਾਂ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਵੜ੍ਹਦਿਆਂ ਜੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਮੁੜ ਜਾਇਏ ਤਾਂ ਉਥੇ ਉਹ ਜਗ੍ਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜਿਥੇ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਚਿੱਲਾ ਕੱਟਿਆ ਸੀ।

for the read the full article CLICK HERE Read more!

idwsdy qoN axidwsdy vl: poR[ jgdIsL isSG

iÉafl idwsdy qoN axidwsdy vl ਸਦਾ ਹੀ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ pr Ausdf ieh axidwsdf idwsdy dIaF ÉUbIaF vflf hI huMdf hY aqy mnuwKI buwwDI dy ivkfs nfl iesny hOlI hOlI idwsdy 'c qbdIl huMdy hI rihxf hY. ieh vI amuwk. ies krky iÉafl jgq ivwc idsdy qy axidsdy dI Kyz cldI hI rihxI hY. ieh axidwsdf idwsdy 'c plt byielmI dy ÉUbsUrq rUpF ƒ Kqm krdf rMg, rs qy husn ƒ Kqm kr igafn dI iswDrI scfeI nfl iËMdgI ƒ rUhhIx, sMgIqhIx bxf idMdf hY. ieh axidwsdf ijMnf idwsdy ivwc pltygf jIvn Enf hI iekhrf, mfnsk AulJxf BrpUr, pycIdgIaF, iekwlqf, boJl qy suMgVy hoeI mnuwKI cfvF vflf ho ijsm df jÈn vI gvf bYTygf. ieh TIk hY kuJ vihm tuwt jfxgy qy kuJ srIr ƒ shUlqF iml jfxgIaF pr jd Gr hI suMÖf ho jfvy qF ÉflI mkfn ivwc icrfÊ bfl ky kI lYxf? pr bMdgI dI isKr idwsdy qoN axidwsdy ivwc jf muwk nhIN jFdI blik ieh jfigRq ho idwsdy vwl prq afAuNdI hY. hflFik ieh axidwsdf kdI vI idwsdy 'c nhIN pltdf. ieQy axidwsdf idwsdy ƒ afpxy ijhf ivÈfl, AuWzxf qy asIm, sMgIqmeI qy rsIaf bxf Ausƒ sO sO husn cfVHdf hY. iesy pRkfr ÈrIaq qoN ÈurU ho bMdgI muV ÈrIaq qy phuMcdI hY.


For the full article CLICK HERE.
I have transliterated below is the same article in Hindi ..


दृष्टा से अदृष्टा की ओर:  प्रो. जगदीश सिंह 
बुधि का प्रवाह दृष्टा से अदृष्टा की ओर निरंतर जारी रहता है I परन्तु उसका यह अदृष्टा, दृष्टा के ही लक्षणों से परिपूर्ण होता है I मनुष्य की बुधि के विकास के आश्रय से इस अदृष्टा ने धीरे-धीरे दृष्टा में परिवर्तित होते ही रहना है और यह भी अनन्त  I इसीलिए तार्किक संसार में यह 'दृष्टा से अदृष्टा की ओर' का खेल चलता ही रहना है I यह अदृष्टा दृष्टा में रूपांतरित होकर, भोलेपन के अति खूबसूरत सौन्दर्य को समाप्त करता रंग, रस और हुस्न को ज्ञान की सतही सच्चाई से ज़िन्दगी को रूपहीन तथा संगीतहीन  बना देता है I यह अदृष्टा जितना दृष्टा में परिवर्तित होगा उतना ही इकहरा, मानसिक उलझनों से भरपूर पेचीदगियों, अकेलापन, बोझल और संकुचित हुई मानवीय वासनाओं वाला होकर जिस्म का जश्न भी गवा बैठेगा I यह निश्चित है कि कुछ भ्रम टूट जायेंगे और शरीर को कुछ सहूलतें भी मिल जायेंगी I लेकिन जब घर ही खाली हो तो चिराग जला कर क्या लेना ? इसके विपरीत बंदगी की चोटी पर यात्रा दृष्टा से अदृष्टा तक जाकर समाप्त नहीं हो जाती अपितु यह जागृत होकर दृष्ट की ओर वापिस लौट आती है I अदृष्टा कभी दृष्टा में परिवर्तित नहीं होता I यहाँ अदृष्टा दृष्टा को अपने जैसा विशाल, उद्दण, असीम, संगीतमई  और रसिया बनाकर उसे सहस्त्रों हुस्न चढ़ाता है I इसी प्रकार शरईयत  से आरम्भ होकर बंदगी वापिस शरईयत पर ही पहुँचती है  I

Read more!

Iqbal's poem on Baba Nanak

कौम ने पैगाम-ए-गौतम की ज़रा परवाह न की ..
क़दर पहचानी ना अपने गौहर-ए-यक् दाना की . (1)
आह! बद-किस्मत रहे आवाज़-ए-हक से बे-खबर.
ग़ाफिल अपने फल की शीरीनी से होता है शजर . (2)
आशकार उस ने किया जो ज़िन्दगी का राज़ था
हिंद को लेकिन ख्याली फलसफे पर नाज़ था (3)
शमा-ए-हक से जो मुनव्वर हो यह वो महफ़िल ना थी
बारिश-ए-रहमत हुई लेकिन ज़मीं काबिल ना थी  (4)
आह! शूदर के लिए हिंदुस्तान घम्खाना है
दर्द-ए-इंसानी से इस बस्ती का दिल बेगानना है. (5)
ब्रह्मण सरशार है अब तक माय-ए-पिन्दार में .
शमा-ए-गौतम जल रही है महफ़िल-ए-अग्यार में. (6)
बुतकदे फिर बाद मुद्दत के मगर रोशन हुआ
नूर-ए-इब्राहिम से आजार का घर रोशन हुआ.  (7)
फिर उठी आखिर सदा ताव्हिद की पंजाब से .
हिंद को इक मर्द-ए-कामिल ने जगाया ख्वाब से. (8)


The nation did not consider the message of Gautam in the slightest.
It did not value one trace of his essence. (1)
Alas! It remains ill-fated, ignorant of the sound of Truth.
The tree is ignorant of the sweetness of its fruit. (2)
He made evident what was the secret of life.
But Hind was proud of its speculative philosophy. (3)
This was not a gathering illuminated by the candle of Truth.
A rain of mercy fell, but the earth was not worthy of it. (4)
Alas! For the Shudra, Hindustan is a house of sorrows.
That settlement’s heart is a stranger to the pain of humanity. (5)
The Brahmin is drunk even now from the wine of pride.
The candle of Gautam is aflame in the gathering of others. (6)
But the house of the idol was illuminated again after a period of time.
The house of Aazar was illuminated by the light of Abraham. (7)
Then finally, the voice of monotheism arose from Punjab.
A Perfect Man awoke Hind from its dream. (8)


قوم نے پیگامیں گوتم کی ذرا پروہ نہ کی
قدر پہچانی نہ اپنے گوہر-ے-یک دن کی
اہ بدکسمت رہے آوازےحق سے بےخبر
غفل اپنے فل کی شیرینی سے ہوتا ہے شذر
آشکار اسنے کیا جو زندگی کا راز تھا
ہند کو لیکن خیالی فلسفے پی ناز تھا
شمع ے حق سے جو منوّر ہو یہ وو محفل نہ تھی
بارش-ے-رحمت ہی لیکن زمین قبل نہ تھی
اہ شودر کے لئے ہندوستان غمکھانا ہے
درد-ے-انسانی سے اس بستی کا دل بیگانہ ہے
برہمن سرشار ہے اب تک می-ے-پندار میں
شمع-ے-گوتم جل رہی ہے محفل-ے-اغیار میں
بتکدے فر بعد مدّت کے مگر روشن ہوا
نور-ے-ابراہیم سے اظہر آزار کا گھر روشن ہوا
پھر اٹھی اکھڑ سادہ توہین کی پنجاب سے
ہند کو اک مرد-ے-کامل نے جگایا خواب سے

Read more!

ਤੀਸਰੇ ਸੁਪਨੇ ਦੀ ਤਲਾਸ਼- . ਗੁਰਭਗਤ ਸਿੰਘ

ਕੋਈ ਸਭਿਆਚਾਰ ਤਾਂ ਹੀ ਗੌਰਵਸ਼ੀਲ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਸਵੈ ਚੇਤਨ ਰਹੇ। ਪਰ ਅੱਗੇ ਤੁਰਦਾ ਰਹੇ। ਅੱਗੇ ਤੁਰਨ ਦਾ ਅਰਥ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਓ ਜਾਂ ਮੇਲ ਨਾਲ ਨਿਰੰਤਰ ਨਵੇਂ ਅਰਥ ਸਾਜਣਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਦੇ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਇਹ ਇਕ ਅੰਤਰ ਬੁਣਤੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤ ਕੇ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਨਵੀਂ ‘ੲੰਟਰਵੀਵਿੰਗ` ਹੈ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨਿਰਗੌਰਵ ਅਤੇ ਅਧੋਗਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਗੱਲੋਂ ਬੜੇ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਜੋ ਮਾਡਲ ਦਿੱਤਾ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਨਵੇਂ ਅਰਥ ਸਾਜਣ ਨਾਲ ਹੀ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਬਾਹਰੋਂ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਵਿਚੋਂ ਵੀ ਇਹ ਯਤਨ ਲੱਭ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਸਲਾਮ, ਹਿੰਦੂਵਾਦ, ਬੁੱਧਵਾਦ, ਜੈਨ, ਯੋਗ ਆਦਿ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਦਿਸ੍ਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਪੁਣ-ਛਾਣ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰਥਿਕ ਅੰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਲਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਜਾਂ ਮਹਾਂ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਅੰਤਰ ਬੁਣਨੀ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਨੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ। ਅਭਿਆਸ ਵਿਚ ਵੀ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤ ਵਿਚ ਵੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਣੀ ਰਚੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਆਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਆਂ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਸਕਾਰਿਆ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਿਰ-ਅਰਥ ਹੋ ਗਈਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਕੀਤੀ। ਬਾਣੀ ਪਹਿਲਾਂ ਆਈਆਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਆਂ ਨਾਲ ਮਹਾਂ ਸੰਵਾਦ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਨਵੀਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਲਈ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੀ ਪੱਧਰ ਉਤੇ ਤਜਰਬੇ ਵੀ ਕੀਤੇ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤਜਰਬਾ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਖੇਤਰੀ ਉਪ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਸੰਵਾਦੀ ਪਰਵਚਨ ਸਿਰਜਣਾ ਹੈ।

For the full article CLICK HERE

Read more!

Proofs, Proofs, Who Needs Proofs? ..... by rjlipton

"I think it is said that Gauss had ten different proofs for the law of quadratic reciprocity. Any good theorem should have several proofs, the more the better. For two reasons: usually, different proofs have different strengths and weaknesses, and they generalize in different directions—they are not just repetitions of each other. " Sir Michael Atiyah


read the full article at: http://rjlipton.wordpress.com/2010/08/18/proofs-proofs-who-needs-proofs/ Read more!

खड़ग

'संत', गुरमुख के रूप में, गुरबाणी का एक महत्वपूर्ण प्रतीक चिन्ह है जिसके द्वारा सम्पूर्ण मनुष्य का दृष्टांत दिया गया है | इसी के द्वारा गुरु के वचन मानव जीवन में प्रवेश करके उसे बदलते हैं | यह संत न तो बोद्ध भिक्षु है और न ही केवल चेतना को साधने वाला पातंजली का समाधि तक सीमित अभ्यासी | यह ज़िन्दगी का क्रियाशील सिपाही है- दैवी नियमों की रक्षा करने वाला और इन्हें ज़िन्दगी से जोड़ने वाला | खड़ग ऐसे संत का मार्गदर्शन करके उसे 'ज्ञानातित्व' देती है | 'ज्ञानातित्व' शब्द का अर्थ बोद्ध ग्रंथों में 'निर्णायक सुख' तक पहुंचता है | खड़ग को इतना ऊंचा कर्तव्य प्रदान-कर गुरु साहिब ने इसे दिव्य नैतिकता का संचालक बनाया है | इसीलिए इसका प्रयोग भी किसी निजी स्वार्थ या सीमित प्रयोजन के लिए नहीं हो सकता, केवल उस क्रान्ति के लिए ही, जो कि 'निर्णायक सुख' लाए और दिव्य नैतिकता का संचालन कर सके | समकाली अर्थों में खड़ग एक परिवर्तन लाने वाले हस्तक्षेप का प्रतीक है - एक क्रन्तिकारी का हथ्यार जो समस्त ब्रह्माण्ड के आधारभूत नियमों और जीवन की मूल प्रक्रिया को आगे ले जाने के लिए वचनबद्ध है | 

डॉ. गुरभगत सिंह (अनुवादक: सुरिंदर सिंह)

The original article in Punjabi is as under.

Read more!

an Independent study of the Hindu-Sikh Conflict in Punjab

After spending more than three years outside Punjab, this booklet by some Sindhi brother of UK, appears more meaningful to me. The Hindu-Sikh relations are much smooth outside Punjab and the reasons of conflict in Punjab are discussed in the following pages.

This is a 14 page booklet on the topic of the Hindu-Sikh Conflict in Punjab.
Published in 1983,written by S. Raghunath Iyengar and K.T.Lalvani..

Interesting to read a neutral viewpoint. One may not agree to everything (even I don't), but there are many facts buried in these pages, that needs to be acknowledged.
http://www.panjabdigilib.org/webuser/searches/displayPage.jsp?ID=2454&page=14&CategoryID=1&Searched=W3GX&sbtsro=1

Read more!

## ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਜਦ ਮਾਹੀ ਮਿਲਿਆ ##

ਬਿਖੜੇ ਪੰਧ ਬਥੇਰੇ ਲੰਘੇ
ਥਾਂ-ਥਾਂ ਠੇਡੇ ਖਾ-ਖਾ ਹੰਢੇ
ਦੂਰ ਮੋੜ ਤੇ ਯਾਰ ਦਿਸੇੰਦਾ
ਤੇ ਪੱਬ ਧਰਦਿਆਂ ਵਾਜ ਪਈ...
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਜਦ ਮਾਹੀ ਮਿਲਿਆ
ਮੇਰੀ ਸੁੱਤੀ ਕਵਿਤਾ ਜਾਗ ਪਈ .....

ਓਹ ਲਫਜ਼ ਉਤਾਰੇ ਅਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ
ਮੈਂ ਕਰਾਂ ਉਡੀਕਾਂ ਫਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ
ਕਰ ਸੀਨੇ ਨੂੰ ਮਦਹੋਸ਼ ਜਿਹਾ
ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਤੀਕਰ ਸੋਗਾਤ ਗਈ...
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਜਦ ਪ੍ਰੀਤਮ ਤ੍ਰੁਠਿਆ
ਮੇਰੀ ਬਿਹਬਲ ਕਵਿਤਾ ਜਾਗ ਪਈ ....

ਮੱਸਿਆ ਦੀ ਰਾਤ ਹਨੇਰਾ ਸੀ
ਕੋਈ ਚਾਨਣ ਜਿਹਾ ਚੰਨ ਮੇਰਾ ਸੀ
ਮੈਂ ਫਿਰਾਂ ਟਟੋਲਾਂ ਹਰ ਨੁੱਕਰੇ
ਇਕ ਨਿਮਖ ਚ' ਐਸੀ ਝਾਤ ਪਈ....
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਜਦ ਚਾਨਣ ਤੱਕਿਆ
ਮੇਰੀ ਬੇਵੱਸ ਕਵਿਤਾ ਜਾਗ ਪਈ ...

ਰੂਹ ਸੱਸੀ ਥਲਾਂ ਚ' ਤਪਦੀ ਰਹੀ
ਬਸ ਭਟਕ-ਭਟਕ ਕੇ ਖਪਦੀ ਰਹੀ
ਓਸ ਨਿਰਮੋਹੀ ਜਿਹੇ ਪੁੰਨੂੰ ਤੋਂ
ਮੈਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਰਾਤ ਪਈ...
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਜਦ ਪੁੰਨੂੰ ਦਿਸਿਆ
ਮੇਰੀ ਬਿਰਹੋਂ ਕਵਿਤਾ ਜਾਗ ਪਈ....
ਮੇਰੇ ਹਿਜ਼ਰ ਦੀ ਸੱਸੀ ਜਾਗ ਪਈ....

ਇਕ ਹਾੜ੍ਹਾ ਮਨ ਤੇ ਪਾ ਛਡਿਆ
ਅੱਖੀਆਂ ਦਾ ਨੀਰ ਸੁਕਾ ਛਡਿਆ
ਸਾਂ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਤਰਸ ਰਹੀ
ਰਿਮਝਿਮ-ਰਿਮਝਿਮ ਬਰਸਾਤ ਪਈ...
ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਢੋਲਾ ਗਲ ਮਿਲਿਆ
ਮੈਂ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਜਾਗ ਪਈ ...

ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਜਦ ਮਾਹੀ ਮਿਲਿਆ
ਮੇਰੀ ਸੁੱਤੀ ਕਵਿਤਾ ਜਾਗ ਪਈ .....

ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

singh84@math.iitb.ac.in

Read more!

## ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਜਿੰਦੜੀ ਪਿਆਰੀਏ ##

 ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਜਿੰਦੜੀ ਪਿਆਰੀਏ

ਰੱਬ  ਜੀ ਨੂੰ ਸਦਾ ਚਿਤਾਰੀਏ

ਚਹੁੰ ਪਾਸੇ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰ ਦਿਸੇ

ਰੂਹ ਤਪਦੀ ਹੋਈ ਨੂੰ ਠਾਰੀਏ...

ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਜਿੰਦੜੀ ਪਿਆਰੀਏ

ਭਖਦੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਮਾਰੀਏ

ਤੱਕ ਕੀਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਨੂੰ

ਦਾਤਾਰ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਗੁਜ਼ਾਰੀਏ...

ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਜਿੰਦੜੀ ਪਿਆਰੀਏ

ਇਕ ਨਿਹਚਾ ਮਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰੀਏ

ਕਲਜੁਗ ਦਾ ਜੋਰ ਬਥ੍ਹੇਰਾ ਏ

ਕੋਈ ਡਾਅਢਾ ਹੰਭਲਾ ਮਾਰੀਏ...

ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਜਿੰਦੜੀ ਪਿਆਰੀਏ

ਜੀਅ ਡੁੱਬਦੇ ਹੋਏ ਨੂੰ ਤਾਰੀਏ

ਸਗਲੇ ਸੰਸੇ ਫਿਰ ਨਠ ਜਾਵਣ

ਜਦ ਨਿਰਭਓ ਤੋਂ ਬਲਿਹਾਰੀਏ...

ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਜਿੰਦੜੀ ਪਿਆਰੀਏ

ਇਸ ਸਦੀ ਦਾ ਫੱਟ ਸਹਾਰੀਏ

ਜੋ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਕੰਡੇ ਬੀਜ ਰਹੀ

ਉਸ ਦੁਰਮਤ ਨੂੰ ਦੁਰ੍ਕਾਰੀਏ...

ਗੱਲ ਸੁਣ ਲੈ ਜਿੰਦੜੀ ਪਿਆਰੀਏ

ਦਮ ਦਮ ਸਾਂਈ ਤੋਂ ਵਾਰੀਏ

ਇਕ ਪਲ ਵੀ ਬਿਰਥਾ ਨਾ ਜਾਵੇ

ਨਾਓਂ ਜਪ ਕੇ ਜਨਮ ਸਵਾਰੀਏ...

ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

singh84@math.iitb.ac.in

Read more!

## ਅੱਜ ਦੀ ਔਰਤ ਨੂੰ ##

ਤੈਨੂੰ ਸਾਈਆਂ ਤਖ਼ਤ ਬਿਠਾਇਆ ਸੀ
ਬੇਵੱਸ ਦਾ ਦਰਦ ਵੰਡਾਇਆ ਸੀ
ਸਿਰ ਢਕ ਕੇ ਦੋਜ਼ਖ ਢਾਇਆ ਸੀ
ਨੱਥ ਭੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੜ੍ਹਗ ਫੜ੍ਹਾਇਆ ਸੀ...

ਜੀਹਨੂੰ ਕੁੱਲ ਜਹਾਨ ਨੇ ਭੰਡਿਆ ਸੀ
'ਰਾਜੇ ਦੀ ਜਨਣੀ' ਵਰ ਦਿੱਤਾ
ਜੋ ਸੂਤਕ ਕਹਿ-ਕਹਿ ਕੁੜ੍ਹਦਾ ਸੀ
ਓਹਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਸਰ ਲਿੱਤਾ...

ਗੜ੍ਹ ਭੰਨ੍ਹਿਆਂ ਓਸ ਗੁਲਾਮੀ ਦਾ
ਜੀਹਨੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਬੰਨ੍ਹ ਰੱਖਿਆ ਸੀ
ਮਾਈ ਭਾਗੋ ਨੇ ਜਦ ਤੇਗ ਵਾਹੀ
ਓਹਨੇ 'ਪਰਦਾ ਉਠਦਾ' ਤੱਕਿਆ ਸੀ...

ਕਦੇ ਬੈਠ ਚਿਖ਼ਾ 'ਤੇ ਸੜਦੀ ਰਹੀ
ਜਾਂ ਪਰਦੇ ਹੇਠ ਹੀ ਧੁਖ਼ਦੀ ਰਹੀ
ਜਾਂ ਪਿਓ ਦਾ ਰਾਜ ਬਚਾਵਣ ਲਈ
ਜੋ ਗਾਈਆਂ ਵਾਂਗਰ ਵਿਕਦੀ ਰਹੀ...

ਖੰਡੇ ਦੀ ਧਾਰ ਚੋਂ ਚਖ਼ ਅੰਮ੍ਰਿਤ
ਜਦ ਸ਼ਸਤਰਧਾਰੀ ਕੌਰ ਹੋਈ
ਫਿਰ ਰਹੀ ਜੂਝਦੀ ਰਣ-ਤੱਤੇ
ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹ ਹੋਰ ਦੀ ਹੋਰ ਹੋਈ...

ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਧੁਰ ਧੁਨੀ
ਓਹਦੇ ਸਵਾਸਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਸਦੀ ਸੀ
ਸੀ ਸਹਿਜ ਅਡੋਲ ਤੇ 'ਮਨ ਨੀਵਾਂ-
ਮਤ ਉਚੀ' ਕਰ ਕੇ ਰਖਦੀ ਸੀ...

ਓਹਨੂੰ ਸਾਈਆਂ ਤਖ਼ਤ ਬਿਠਾਇਆ ਸੀ
ਬੇਵੱਸ ਦਾ ਦਰਦ ਵੰਡਾਇਆ ਸੀ
ਸਿਰ ਢਕ ਕੇ ਦੋਜ਼ਖ ਢਾਇਆ ਸੀ
ਨੱਥ ਭੰਨ ਕੇ ਖੜ੍ਹਗ ਫੜ੍ਹਾਇਆ ਸੀ...

ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

 singh84@math.iitb.ac.in

Read more!

no words for this!

Read more!

"TWENTY TWO"

.

Yesterday evening, Naresh asked me on the dinner table,
”What is so special about twenty two?”
Me, “Is there some arithmetic property of 22 which you want to discuss?”
Naresh,”Please don’t mind. I had visited your orkut and seen people calling you names with 22. Is it your tease from school?”

I broke down laughing and then explained him that, in spoken Punjabi, we address a person with the prefix ‘bai ji’ just like ‘bhai saheb’ in Hindi and 'twenty two' also has the same pronunciation ‘bai’. Thus ’22g’ is a shortcut for ‘bai ji’ and ‘100ri 22g’ means ‘sorry bhai saheb’. Then suddenly one other person stepped in between and said,

”bai, matlab maid servant, kaam kaaj karne wali......”

Read more!