ਪੰਜ-ਆਬਾਂ ਦੀ ਜੁਗਨੀ ... ਲੇਖਕ -ਬਲਰਾਜ ਸਿੱਧੂ, ਯੂ. ਕੇ.

ਜੁਗਨੀ ਦਾ ਜਨਮ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਨਾਥ ਯੋਗੀ, ਯੋਗ ਧਾਰਨ ਕਰਵਾਉਣ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੇ ਗਲੇ ਵਿਚ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵਜੋਂ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦਾ ਧਾਤੂ ਤਵੀਤ ਪਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਯੋਗ+ਗ੍ਰਹਿਨੀ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚੇਲੇ ਯੋਗ ਵਿਦਿਆ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਅਗਲੀ ਮੰਜਿ਼ਲ ‘ਤੇ ਜਾ ਕਿਆਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਨਵੇਂ ਥਾਂ ਉਹ ਯੋਗ+ਗ੍ਰਹਿਨੀ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਯੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਯੋਗ ਗ੍ਰਹਿਨੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਯੋਗਨੀ ਬਣ ਗਈ। ਨਾਥਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੰਮਪਰਾ ਦਾ ਇਕ ਅੰਗ।ਯੋਗਨੀ ਸਿੱਧਾਂ ਨਾਥ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਇਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਬਣ ਕੇ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹੋਈ। ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਕੀਦੇ ਅਤੇ ਇਸ਼ਟ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਉਪਰੰਤ ਹਜ਼ਰਤ ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਤੁਅਸਬੀ ਹੁੰਦੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਦੀ ਬਗਾਵਤ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਸੂਫੀ ਸੰਪਰਦਾਏ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ।ਸੂਫੀ ਭਾਵੇਂ ਮੰਨਦੇ ਤਾਂ ਇਸਲਾਮ ਨੂੰ ਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਪੁਰਾਤਨ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਾਂਗ ਕੱਟੜ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸੂਫੀਵਾਦ ਦਾ ਉਭਾਰ ਬਹੁਤ ਤੀਰਬਰਗਤੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ।ਸੂਫੀਆਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਯੋਗਨੀ ਬਾਰੇ ਇਲਮ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਯੋਗਨੀ ਨੂੰ ਅਪਨਾ ਲਿਆ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਦਿੱਖ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰਕੇ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡੌਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲੱਗ ਪਏ।ਨਾਥਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸੂਫੀਆਂ ਨੇ ਯੋਗਨੀ ਨੂੰ ਇਕ ਉੱਚਾ ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਹਰੇਕ ਚੇਲੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਯੋਗਨੀ ਆਪਣੇ ਅਗਲੇ ਗੱਦੀਨਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪਦੇ। ਜਿਹੜਾ ਸੂਫੀ ਦਰਵੇਸ਼ ‘ਮਾਰਫਤ’ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ, ਯੋਗਨੀ ਉਸ ਕੋਲ ਹੁੰਦੀ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਫਕੀਰ ਨੂੰ ਹੀ ਬਖਸ਼ਦੇ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੂਫੀ ਫਕੀਰ ਯੋਗਨੀ ਨੂੰ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਸਰੀ ਜਗ੍ਹਾ ਸਫਰ ਕਰਵਾਉਂਦੇ। ਜਿਥੇ ਯੋਗਨੀ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਉਥੇ ਦੇ ਫਕੀਰਾਂ ਵਿਚ ਹੁਲਾਸ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਜਾਂਦੀ। ਉਹ ਯੋਗਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵਿਚ ਕਠਿਨ ਤੋਂ ਕਠਿਨ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦਿੰਦੇ। ਚਿੱਲੇ ਕੱਟਦੇ।ਯੋਗਨੀ ਧਾਰਨ ਕਰਵਾਉਣ ਸਮੇਂ ਜਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ। ਯੋਗਨੀ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ।ਜੁਗਨੂੰ ਇਕ ਜੀਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਵਾ ਵਿਚ ਉੱਡਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਹੀ ਇਹ ਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਚਾਨਣ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਯੋਗਨੀ; ਜੁਗਨੀ ਬਣ ਕੇ ਸਾਡਾ ਲੋਕ ਗੀਤ ਬਣੀ। ਬੇਸ਼ਕ ਆਧੁਨਿਕ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਇਸਦੇ ਨਕਸ਼ ਵਿਗਾੜ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਟਿਆਰ ਵਜੋਂ ਚਿੱਤਰਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਪੁਰਾਤਨ ਕਾਵਿ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਜਿ਼ਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰ ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਦੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚਲੇ ਜੁਗਨੀ ਕਾਵਿ ਵਿਚ। ਬਾਬਾ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਜ਼ਮੇਰ ਸ਼ਰੀਫ ਵਿਖੇ ਚਿੱਲਾ ਕੱਟ ਕੇ ਜੁਗਨੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਅਜ਼ਮੇਰ ਸ਼ਰੀਫ ਜਾਵੋ ਤਾਂ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਵੜ੍ਹਦਿਆਂ ਜੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਮੁੜ ਜਾਇਏ ਤਾਂ ਉਥੇ ਉਹ ਜਗ੍ਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜਿਥੇ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਚਿੱਲਾ ਕੱਟਿਆ ਸੀ।

for the read the full article CLICK HERE Read more!

idwsdy qoN axidwsdy vl: poR[ jgdIsL isSG

iÉafl idwsdy qoN axidwsdy vl ਸਦਾ ਹੀ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ pr Ausdf ieh axidwsdf idwsdy dIaF ÉUbIaF vflf hI huMdf hY aqy mnuwKI buwwDI dy ivkfs nfl iesny hOlI hOlI idwsdy 'c qbdIl huMdy hI rihxf hY. ieh vI amuwk. ies krky iÉafl jgq ivwc idsdy qy axidsdy dI Kyz cldI hI rihxI hY. ieh axidwsdf idwsdy 'c plt byielmI dy ÉUbsUrq rUpF ƒ Kqm krdf rMg, rs qy husn ƒ Kqm kr igafn dI iswDrI scfeI nfl iËMdgI ƒ rUhhIx, sMgIqhIx bxf idMdf hY. ieh axidwsdf ijMnf idwsdy ivwc pltygf jIvn Enf hI iekhrf, mfnsk AulJxf BrpUr, pycIdgIaF, iekwlqf, boJl qy suMgVy hoeI mnuwKI cfvF vflf ho ijsm df jÈn vI gvf bYTygf. ieh TIk hY kuJ vihm tuwt jfxgy qy kuJ srIr ƒ shUlqF iml jfxgIaF pr jd Gr hI suMÖf ho jfvy qF ÉflI mkfn ivwc icrfÊ bfl ky kI lYxf? pr bMdgI dI isKr idwsdy qoN axidwsdy ivwc jf muwk nhIN jFdI blik ieh jfigRq ho idwsdy vwl prq afAuNdI hY. hflFik ieh axidwsdf kdI vI idwsdy 'c nhIN pltdf. ieQy axidwsdf idwsdy ƒ afpxy ijhf ivÈfl, AuWzxf qy asIm, sMgIqmeI qy rsIaf bxf Ausƒ sO sO husn cfVHdf hY. iesy pRkfr ÈrIaq qoN ÈurU ho bMdgI muV ÈrIaq qy phuMcdI hY.


For the full article CLICK HERE.
I have transliterated below is the same article in Hindi ..


दृष्टा से अदृष्टा की ओर:  प्रो. जगदीश सिंह 
बुधि का प्रवाह दृष्टा से अदृष्टा की ओर निरंतर जारी रहता है I परन्तु उसका यह अदृष्टा, दृष्टा के ही लक्षणों से परिपूर्ण होता है I मनुष्य की बुधि के विकास के आश्रय से इस अदृष्टा ने धीरे-धीरे दृष्टा में परिवर्तित होते ही रहना है और यह भी अनन्त  I इसीलिए तार्किक संसार में यह 'दृष्टा से अदृष्टा की ओर' का खेल चलता ही रहना है I यह अदृष्टा दृष्टा में रूपांतरित होकर, भोलेपन के अति खूबसूरत सौन्दर्य को समाप्त करता रंग, रस और हुस्न को ज्ञान की सतही सच्चाई से ज़िन्दगी को रूपहीन तथा संगीतहीन  बना देता है I यह अदृष्टा जितना दृष्टा में परिवर्तित होगा उतना ही इकहरा, मानसिक उलझनों से भरपूर पेचीदगियों, अकेलापन, बोझल और संकुचित हुई मानवीय वासनाओं वाला होकर जिस्म का जश्न भी गवा बैठेगा I यह निश्चित है कि कुछ भ्रम टूट जायेंगे और शरीर को कुछ सहूलतें भी मिल जायेंगी I लेकिन जब घर ही खाली हो तो चिराग जला कर क्या लेना ? इसके विपरीत बंदगी की चोटी पर यात्रा दृष्टा से अदृष्टा तक जाकर समाप्त नहीं हो जाती अपितु यह जागृत होकर दृष्ट की ओर वापिस लौट आती है I अदृष्टा कभी दृष्टा में परिवर्तित नहीं होता I यहाँ अदृष्टा दृष्टा को अपने जैसा विशाल, उद्दण, असीम, संगीतमई  और रसिया बनाकर उसे सहस्त्रों हुस्न चढ़ाता है I इसी प्रकार शरईयत  से आरम्भ होकर बंदगी वापिस शरईयत पर ही पहुँचती है  I

Read more!

Iqbal's poem on Baba Nanak

कौम ने पैगाम-ए-गौतम की ज़रा परवाह न की ..
क़दर पहचानी ना अपने गौहर-ए-यक् दाना की . (1)
आह! बद-किस्मत रहे आवाज़-ए-हक से बे-खबर.
ग़ाफिल अपने फल की शीरीनी से होता है शजर . (2)
आशकार उस ने किया जो ज़िन्दगी का राज़ था
हिंद को लेकिन ख्याली फलसफे पर नाज़ था (3)
शमा-ए-हक से जो मुनव्वर हो यह वो महफ़िल ना थी
बारिश-ए-रहमत हुई लेकिन ज़मीं काबिल ना थी  (4)
आह! शूदर के लिए हिंदुस्तान घम्खाना है
दर्द-ए-इंसानी से इस बस्ती का दिल बेगानना है. (5)
ब्रह्मण सरशार है अब तक माय-ए-पिन्दार में .
शमा-ए-गौतम जल रही है महफ़िल-ए-अग्यार में. (6)
बुतकदे फिर बाद मुद्दत के मगर रोशन हुआ
नूर-ए-इब्राहिम से आजार का घर रोशन हुआ.  (7)
फिर उठी आखिर सदा ताव्हिद की पंजाब से .
हिंद को इक मर्द-ए-कामिल ने जगाया ख्वाब से. (8)


The nation did not consider the message of Gautam in the slightest.
It did not value one trace of his essence. (1)
Alas! It remains ill-fated, ignorant of the sound of Truth.
The tree is ignorant of the sweetness of its fruit. (2)
He made evident what was the secret of life.
But Hind was proud of its speculative philosophy. (3)
This was not a gathering illuminated by the candle of Truth.
A rain of mercy fell, but the earth was not worthy of it. (4)
Alas! For the Shudra, Hindustan is a house of sorrows.
That settlement’s heart is a stranger to the pain of humanity. (5)
The Brahmin is drunk even now from the wine of pride.
The candle of Gautam is aflame in the gathering of others. (6)
But the house of the idol was illuminated again after a period of time.
The house of Aazar was illuminated by the light of Abraham. (7)
Then finally, the voice of monotheism arose from Punjab.
A Perfect Man awoke Hind from its dream. (8)


قوم نے پیگامیں گوتم کی ذرا پروہ نہ کی
قدر پہچانی نہ اپنے گوہر-ے-یک دن کی
اہ بدکسمت رہے آوازےحق سے بےخبر
غفل اپنے فل کی شیرینی سے ہوتا ہے شذر
آشکار اسنے کیا جو زندگی کا راز تھا
ہند کو لیکن خیالی فلسفے پی ناز تھا
شمع ے حق سے جو منوّر ہو یہ وو محفل نہ تھی
بارش-ے-رحمت ہی لیکن زمین قبل نہ تھی
اہ شودر کے لئے ہندوستان غمکھانا ہے
درد-ے-انسانی سے اس بستی کا دل بیگانہ ہے
برہمن سرشار ہے اب تک می-ے-پندار میں
شمع-ے-گوتم جل رہی ہے محفل-ے-اغیار میں
بتکدے فر بعد مدّت کے مگر روشن ہوا
نور-ے-ابراہیم سے اظہر آزار کا گھر روشن ہوا
پھر اٹھی اکھڑ سادہ توہین کی پنجاب سے
ہند کو اک مرد-ے-کامل نے جگایا خواب سے

Read more!